iranmatikanlogo
logo
  • کلیات - - -
    • ماده - 1 - مقررات این آیین نامه شامل مؤدیانی است که در موعد مقرر در قانون مالیات های مستقیم مصوب 3/12/1366 و اصلاحیه های بعدی آن ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حسب مورد حساب درآمد و هزینه حساب و سود و زیان خود را با رعایت مقررات مربوط تقسیم می نمایند .
      • تبصره - - - مودیان در انتخاب یکی از رویه های حسابداری براساس استاندارد های پذیرفته شده مجازند و در سال های بعد باید همان رویه را اعمال نمایند . در صورتی که به جهات مشخصی تغییر رویه داده باشند مکلفند اثرات حاصل از تغییر رویه را بر صورت های مالی مشخص و طی یادداشتی جداگانه پیوست اظهارنامه به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند .
  • فصل - اول - مشخصات دفاتر قانونی :
    • ماده - 2 - دفاتر قانونی مشمول این آیین نامه عبارت است از کلیه دفاتر ر وزنامه و کل اعم از مشترک یا جدا از یکدیگر و دفتر مشاغل ( دفتر درآمد و هزینه ) که قبل از ثبت هرگونه عملیات حسابداری در آن ها ، دفاتر ر وزنامه و کل مطابق مقررات مواد 11 و 12 قانون تجارت مصوب سال 1311 از طرف نماینده اداره ثبت اسناد و دفتر مشاغل از طرف ادارات امور مالیاتی ذی ربط حسب مورد امضا ، پلمب و ثبت گردیده و به فارسی و با خودنویس یا خودکار تحریر شده باشد .
      • تبصره - 1 - اشتباه در شماره گذاری صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از پملب دفاتر در مراجع مذکور موجب بی اعتباری دفاتر نخواهد بود .
      • تبصره - 2 - از پلمب خارج شدن یکی از دفاتر ر وزنامه یا کل موجب بی اعتباری دفاتر نخواهد بود ، مشروط بر آن که ضمن اعلام مراتب به اداره امور مالیاتی ، اقدام به پملب مجدد دفتر مذکور شود یا پس از بستن ذیل آخرین ثبت دفتر قبلی ادامه فعالیت در دفتر پلمب شده دیگری ثبت گردد .
      • تبصره - 3 - ادارات امور مالیاتی موظفند فهرست دفاتر ثبت و پلمپ شده واصله از اداره ثبت اسناد و همچنین فهرست دفاتر مشاغل ثبت و امضا شده از ناحیه خود را به ادارات مالیاتی مربوط ارسال نمایند .
    • ماده - 3 - مودیان مشمول این آیین نامه مکلفند برای هر سال مالی ، فقط از دفاتر امضا ، پلمب و ثبت شده ظرف یک سال قبل استفاده نمایند ، مگر اینکه در اثناء سال بعلت تمام شدن دفاتر نیاز به دفاتر جدید باشد که در اینصورت مجاز هستند دفاتر جدید امضا ، پلمب و ثبت نمایند و با رعایت مقررات ماده 16 این آیین نامه ادامه عملیات مالی را در دفاتر جدید ثبت کنند . درج تعداد و مشخصات دفاتر ماخوذه برای استفاده در هر سال مالی ، در اظهارنامه مالیاتی مربوط به آن سال الزامی است .
    • ماده - 4 - دفتر ر وزنامه دفتری است که اشخاص حقوقی یا حقیقی کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی خود را با رعایت اصول و موازین و استاندارد های پذیرفته شده حسابداری و به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت نمایند .
      • تبصره - - - نگهداری دفتر ر وزنامه واحد برای ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر ر وزنامه متعدد برای هر بخش از عملیات مجاز است .
    • ماده - 5 - دفترکل دفتری است که عملیات ثبت شده در دفتر یا دفاتر ر وزنامه برحسب سرفصل یا کدگذاری حساب ها در صفحات مخصوص آن ثبت میشود به ترتیبی که تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه از آن امکانپذیر باشد .
    • ماده - 6 - دفتر مشترک ر وزنامه و کل دفتری است که دارای ستون هایی برای سرفصل حساب های متفاوت باشد ، به طوریکه اشخاص حقوقی و حقیقی با ثبت و نگهداری دفتر مذکور برطبق اصول و ضوابط و استاندارد های حسابداری ، بتوانند نتایج عملیات خود را از آن استخراج و حساب سود و زیان و ترازنامه تهیه نمایند .
    • ماده - 7 - دفتر مشاغل ( دفتر درآمد و هزینه ) دفتری است که حداقل دارای ستون هایی برای درج تاریخ ، شرح معاملات ، درآمد ، هزینه و دارایی های قابل استهلاک باشد و معاملات مذکور به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت گردد به طوریکه در پایان سال تعیین جمع درآمد و هزینه شغلی مودی و تنظیم حساب سود و زیان از آن امکانپذیر باشد .
  • فصل - دوم - سایر دفاتر ، اسناد حسابداری و مدارک حساب :
    • ماده - 8 - دفتر معین دفتری است که برای تفکیک و مجزا ساختن هر یک از حساب های دفترکل برحسب مقتضیات و شرایط حساب ممکن است نگهداری شود . کارت های حساب اعم از آن که بوسیله دست یا ماشین تهیه شده باشد در حکم دفاتر معین است .
    • ماده - 9 - سند حسابداری فرمی است که در آن یک یا چند مورد از معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی به حساب هایی که حسب مورد بدهکار یا بستانکار گردیده تجزیه میشود و پس از امضا مراجع ذی صلاح مندرجات آن قابل ثبت در دفاتر میباشد .
    • ماده - 10 - مدارک حساب عبارت از مستنداتی است که بیانگر وقوع یک یا چند فعالیت یا رویداد مالی یا محاسباتی بوده و اسناد حسابداری و دفاتر بر مبنای آن ها تنظیم و تحریر میگردد .
  • فصل - سوم - نحوه تحریر و نگهداری دفاتر قانونی :
    • ماده - 11 - مودیانی که دفتر ر وزنامه و کل نگهداری می نمایند باید معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی و مودیان مجاز به نگهداری دفاتر مشاغل ( دفتر درآمد و هزینة 9 باید هرگونه درآمد و هزینه و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک خود را طبق مقررات این آیین نامه حسب مورد در دفاتر مربوط ثبت کنند ولو آن که برای نگهداری حساب ها از ماشین های الکترونیکی و کارت های حساب استفاده شود .
      • تبصره - - - در خصوص اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بند الف ماده 95 قانون مالیات های مستقیم ، اشتباهات حسابداری در صورت ارایه مستندات مربوط چنانچه بر پایه استاندارد های حسابداری در دفاتر همان سال اصلاح شود به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .
    • ماده - 12 - مودیان مجاز به نگهداری دفتر مشاغل میتوانند تمام یا قسمتی از درآمد و هزینه های مشابه روزانه را تحت یک شماره ردیف در دفتر ثبت نمایند . مشروط به اینکه در ستون شرح دفتر ، نوع و تعداد آن ها را قید و اگر متکی به اسناد و مدارک باشد مشخصات آن را نیز در ستون مزبور درج نمایند . اقلام درآمد و هزینه و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک که در حدود متعارف متکی به اسناد و مدارک است ، می بایست پس از ثبت در دفتر مشاغل ، اسناد و مدارک مربوط به ترتیب شماره ردیف دفتر و به نحوی که برای رسیدگی ماموران تشخیص مالیات قابل استفاده باشد نگهداری گردد .
    • ماده - 13 - در مواردی که دفاتر ر وزنامه و کل نگهداری میشود ، کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی مربوط و در موارد نگهداری دفاتر مشاغل ، درآمد ها و هزینه هاو خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک باید در همان روز انجام ، حسب مورد در دفاتر ر وزنامه یا مشاغل ثبت گردد .
      • تبصره - 1 - تاریخ مذکور در مدارک یا فاکتور فروش یا خرید و غیره ملاک قطعی تاخیر تحریر شناخته نمی شود و هرگاه انجام و ختم اینگونه اعمال با توجه به روش و طرز کار موسسه تابع تشریفات و طی مراحلی باشد تا موضوع آماده برای ثبت در دفتر مربوط شود . فاصله بین تاریخ فاکتور یا مدارک و روز آماده شدن آن برای ثبت در دفتر ثبت تلقی نخواهد شد .
      • تبصره - 2 - تاخیر در تحریر عملیات در صورتی که به منظور سوءاستفاده نباشد تا 15 روز به تشخیص اداره امور مالیاتی و بیش از آن به تشخیص هیات 3 نفری موضوع بند 3 ماده 97 قانون مالیات های مستقیم مصوب 3/12/66 و اصلاحیه های بعدی به قانونی بودن دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .
      • تبصره - 3 - در مواردی که دفاتر موضوع این آیین نامه توسط مقامات قضایی یا سایر مراجع قانونی و یا به عللی خارج از اختیار مودی از دسترس مؤدی خارج شود و صاحب دفتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف سی روز دفاتر جدید امضا ، پلمب و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید ثبت کند ، تاخیر ثبت عملیات در این مدت به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .
      • تبصره - 4 - تاخثر ثبت دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتاسیس از تاریخ ثبت شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا سی روز مجاز خواهد بود .
    • ماده - 14 - کلیه عملیات ثبت شده در دفاتر ر وزنامه هر ماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفترکل نقل شود .
    • ماده - 15 - اشخاص ملزم به نگهداری دفاتر ر وزنامه و کل که دارای شعبه هستند مکلفند با توجه به روش های حسابداری خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر پلمب شده باشند ، حداکثر تا 4 ماه پس از سال مالیاتی و در غیر اینصورت کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی شعبه یا شعب خود را ظرف مهلت سی روز از تاریخ وقوع در دفتر ر وزنامه مرکز ثبت کنند .
    • ماده - 16 - امضا و پلمب دفاتر ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ امضا و پلمب هیچگونه عمل مالی و پولی صورت نگرفته باشد و همچنین تاخیر امضا پلمب تا حد مجاز مقرر در تبصره های 3 و 4 ماده 13 این آیین نامه در دفتر ر وزنامه یا حسب مورد دفتر مشاغل و ماده 14 این آیین نامه در مورد دفترکل ، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .
    • ماده - 17 - مودیانی که از سیستم های الکترونیکی استفاده می نمایند ، موظفند خلاصه عملیات داده شده به ماشین های الکترونیکی طی هر ماه را تحت سرفصل های دفترکل حداکثر تا پایان ماه بعد در دفاتر ر وزنامه یا مشاغل حسب مورد ثبت نمایند . علاوه بر این منظور تسهیل رسیدگی باید دستورالعمل های نحوه کار با نرم افزار های مالی مورد استفاده را در اختیار مأموران رسیدگی قرار دهند . ضمنا مؤدیان مذکور مکلفند هر سه ماه یک بار خلاصه عملیات داده شده به ماشین های الکترونیکی را حداکثر ۳۰ روز (۳ فصل اول ) پس از پایان سه ماه و فصل آخر همزمان با تحویل اظهارنامه به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم نمایند .
  • فصل - چهارم - چگونگی تنظیم صورت های مالی نهایی :
    • ماده - 18 - اشخاص حقوقی و مشمولین بند ( الف ) ماده 96 قانون مالیات های مستقیم مصوب 27/11/1380 مکلفند صورت های مالی نهایی خود را با رعایت استاندارد حسابداری شماره یک که از طرف مراجع ذی ربط اعلام گردیده و از تاریخ 1/1/1380 لازم الاجرا میباشد ، تهیه و تنظیم نمایند .
      • تبصره - - - اشخاص یاد شده مکلفند صورت های مالی نهایی خود را براساس آخرین استاندارد حسابداری که از طرف مراجع ذی ربط اعلام میشود ، تهیه و تنظیم نمایند .
    • ماده - 19 - مشمولین بند ( ب ) ماده 96 قانون مالیات های مستقیم مصوب 27/11/1380 مکلفند حساب درآمد و هزینه سال مالی خود که حداقل نشان دهنده فروش کالا ، درآمد حاصل از خدمات در ستون درآمد و خرید کالا ، هزینه استهلاک دارایی ها و جمع سایر هزینه ها در ستون هزینه باشد را با درج نتیجه عملیات ( سود یا زیان ) تهیه و تنظیم نمایند .
      • تبصره - - - مؤدیان یاد شده میتوانند موجودی کالای فروش نرفته در پایان سال مای را جز اقلام هزینه سال خرید منظور نمایند .
  • فصل - پنجم - موارد رد دفاتر :
    • ماده - 20 - تخلف از تکالیف مقرر در این آیین نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر میباشد :
      • بند - 1 - در صورتی که دفاتر ارایه شده از پلمب خارج شده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد .
      • بند - 2 - عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز .
      • بند - 3 - تراشیدن ، پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوءاستفاده
      • بند - 4 - تاخیر تحریر دفاتر ر وزنامه و مشاغل زاید بر حد مجاز مندرج در تبصره های 2 الی 4 ماده 13 و ماده 17 و تاخیر تحریر دفترکل زاید بر حد مجاز مندرج در ماده 14 این آیین نامه .
      • بند - 5 - عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکزی طبق مقررات ماده 15 این آیین نامه
      • بند - 6 - در اجرای مقررات تبصره 3 ماده 13 این آیین نامه در مواردی که دفاتر مزبور به ادعای مؤدی از دسترس وی خارج شده باشد و غیر اختیاری بودن موضوع مورد تایید اداره امور مالیاتی ذی ربط قرار نگیرد .
      • بند - 7 - عدم ارایه دستورالعمل های نحوه کار با نرم افزار های مالی مورد استفاده در مورد اشخاصی که از سیستم های الکترونیکی استفاده می نمایند .
      • بند - 8 - عدم تطبیق مندرجات دفاتر قانونی یا دفتر مشاغل حسب مورد که به شرح ماده 17 این آیین نامه تهیه و تنظیم گردیده با اطلاعات موجود در سیستم های الکترونیکی ، در مورد اشخاصی که از سیستم های مذکور استفاده می نمایند .
      • بند - 9 - جای سفید گذاشتن بیش از حد معمول در دفتر ر وزنامه و دفتر مشاغل بمنظور سوءاستفاده .
      • بند - 10 - عدم ارایه یک یا چند جلد از دفاتر امضا ، پلمب و ثبت شده نانویس .
      • بند - 11 - در صورتی که ثابت شود اسناد ثبت شده در ماشین های الکترونیکی ظرف مهلت های مقرر در مواد 14.13 و 17 آیین نامه ( با در نظر گرفتن مقررات تبصره های ماده 13) قطعی نشده باشد ( هرگونه اصلاحات مربوط به عملیات و رویدادهای مالی مربوط به قبل از قطعیت اسناد باید در همان سال از طریقی ثبت های حسابداری اصلاح گردد )
      • بند - 12 - تهیه و تنظیم صورت های مالی بدون رعایت مقررات ماده 18 این آیین نامه برای اشخاص حقوقی و مشمولین بند الف ماده 96 قانون مالیات های مستقیم مصوب 27/11/1380
      • بند - 13 - اشتباه حساب حاصل از ثبت عملیات موسسه در صورتی که نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده 11 این آیین نامه اقدام نشده باشد .
      • بند - 14 - در صورتی که مؤدیان مالیاتی حسب مورد از اوراق مخصوص ماده 169 قانون مالیات های مستقیم استفاده ننمایند .
    • ماده - 21 - هیات سه نفری حسابرسان موضوع بند 3 ماده 97 قانون مالیات های مستقیم ، در مواردی که با توجه به دلایل توجیهی مؤدی و نحوه تحریر دفاتر و رعایت استاندارد های حسابداری و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از سوی اداره امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر ، احراز نمایند که ایرادات مزبور به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی نماید ، میتوانند نظر خود را مبنی بر قوبلی دفاتر و اسناد و مدارک اعلام نمایند .
  • توضیحات - - - این آیین نامه در اجرای تبصره (2) ماده 95 قانون مالیات های مستقیم مصوب 27/11/1380 به پیشنهاد شماره 384/29-211 تاریخ 10/1/82 سازمان امور مالیاتی کشور در پنج فصل و بیست یک ماده و دوازده تبصره در تاریخ 10/1/82 به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسید و مقررات آن از اول فرودین سال 82 لازم الاجرا بوده و نسبت به اشخاص حقوقی که سال مالی آن ها با سال شمسی منطبق نباشد . در مورد سال مالی که از 1/1/82 به بعد آغاز میگردد جاری بوده و نسبت به سال مالی قبل از آن مفاد آیین نامه قبلی مجری میباشد .