وب سایت حقوقی ماتیکان


آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط

ماده - 1 - هدف : به منظور حفظ سلامت نظام بانکی ، پیشگیری از تبدیل موسسه اعتباری به منبع تامین مالی ترجیحی برای اشخاص مرتبط با آن و به تبع آن کاهش مخاطرات ناشی از اعطای / ایجاد تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط با موسسه اعتباری ، آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط که از این پس به اختصار ” آیین نامه “ نامیده میشود ، تصویب میگردد .
ماده - 2 - مبنای قانونی : . بند ۵ از ماده ۱۴ ، بند ۴ از ماده ۳۴ و مواد ۴۳ و ۴۴ قانون پولی و بانکی کشور مصوب تیر ماه 1351.
ماده - 3 - تعاریف :

بند - 3-1 - موسسه اعتباری : شخص حقوقی است که با مجوز بانک مرکزی به انجام عملیات بانکی مبادرت مینماید . بانک ها از مصادیق موسسات اعتباری میباشند .
بند - 3-2 - عملیات بانکی : عبارتست از دریافت هرگونه سپرده از عموم و به کارگیری آن در قالب اعطای اعتبار و تسهیلات .
بند - 3-3 - بانک مرکزی : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
بند - 3-4 - دارایی ها : از نظر این آیین نامه ، دارایی های موسسه اعتباری مشتمل بر ” تسهیلات و -۴ تعهدات “ به اشخاص مرتبط میباشد .
بند - 3-5 - تسهیلات و تعهدات : از نظر این آیین نامه ، عبارت ” تسهیلات و تعهدات “ شامل اقلام ذیل است :

بند - 1 - تسهیلات : شامل اقلام دارایی های موسسه اعتباری در بالای خط ترازنامه بوده ، موارد ذیل را در بر میگیرد :

بند - 1-1 - تسهیلات اعطایی اعم از جاری ، غیر جاری ، ریالی و ارزی ؛
بند - 1-2 - تسهیلات اعطایی بین بانکی ؛
بند - 1-3 - بدهی مشتریان در حساب بدهکاران موقت ؛
بند - 1-4 - بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی پرداخت شده ؛
بند - 1-5 - بدهکاران بابت ضمانت نامه های پرداخت شده ؛
بند - 1-6 - بدهکاران بابت کارت های اعتباری پرداخت شده ؛
بند - 1-7 - تسهیلات از محل حساب ذخیره ارزی ؛
بند - 1-8 - بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و بروات ارزی مدت دار اعم از ؛ ( Finance , Refinance , Deferred payment .... ):
بند - 1-9 - پیش پرداخت بابت اموال خریداری شده عقود ؛
بند - 1-10 - اموال خریداری شده بابت عقود ؛
بند - 1-11 - کار در جریان جعاله ؛
بند - 1-12 - خرید دین ( شامل اسناد و بروات واخواستی ).

بند - 2 - تعهدات : شامل اقلام زیر خط ترازنامه در مورد تعهدات ریالی و ارزی بابت موارد ذیل است :

بند - 2-1 - ضمانت نامه ها ، کارت های اعتباری و انواع اعتبارات اسنادی دیداری و مدت دار ؛
بند - 2-2 - ظهرنویسی اسناد تعهدآور ؛
بند - 2-3 - تضمین اوراق مشارکت صادره و تعهدات بابت مانده سهام پذیره نویسی شده ؛
بند - 2-4 - تعهدات مشتریان بابت قرارداد های منعقده معاملات ؛
بند - 2-5 - بروات اسنادی ارزی مدت دار قبولی نویسی شده .
تبصره - 1 - تسهیلات و تعهدات شامل تسهیلات اعطایی و تعهدات ایجاد شده از طریق شعب خارجی موسسات اعتباری کشور نیز میگردد ولی تسهیلات از محل وجوه اداره شده را در بر نمی گیرد .
تبصره - 2 - در محاسبه خالص تسهیلات ؛ سود سال های آینده ، وجوه دریافتی مضاربه و حساب مشترک مشارکت مدنی منظور نمی شود . برای محاسبه خالص تعهدات نیز لازم است پیش دریافت نقدی اخذ شده بابت اعتبارات اسنادی از میزان تعهدات کسر گردد .

بند - 3-6 - اشخاص مرتبط : اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که به واسطه ی مالکیت ، مدیریت و یا نظارت بتوانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر تصمیم گیری های اعتباری و سرمایه گذاری موسسه اعتباری اعمال کنترل نموده و یا نفوذ قابل ملاحظه ای داشته باشند به گونه ای که بتوانند موسسه اعتباری را تبدیل به منبع تامین مالی ترجیحی خود نموده و بدین ترتیب منافع موسسه اعتباری ، تحت الشعاع منافع اشخاص مذکور قرار گیرد . اشخاص مرتبط به شرح زیر میباشند :

بند - 1 - مدیران موسسه اعتباری مشتمل بر اعضای هیات مدیره و هیات عامل ، مدیرعامل ، قائم مقام مدیرعامل ؛
بند - 2 - حسابرس مستقل و بازرس قانونی موسسه اعتباری ؛
بند - 3 - سهامداران حقیقی که به طور انفرادی و یا به همراه بستگان خود ، مالکیت و یا کنترل حداقل ۱٪ از سهام موسسه اعتباری را دارا باشند .
بند - 4 - بستگان اشخاص حقیقی ردیف های 2,1 و 3.
بند - 5 - سهامداران حقوقی که بی واسطه و یا باواسطه ( تا دو سطح )، مالکیت و یا کنترل حداقل ۱٪ از سهام موسسه اعتباری را دارا باشند .
بند - 6 - شخص حقوقی که سهام یا سرمایه آن متعلق به اشخاص مرتبط موضوع بند های ۱ تا ۵ فوق است ، به گونه ای که اشخاص مرتبط مذکور قادر به تعیین حداقل یک عضو هیات مدیره در آن شخص حقوقی باشند .
بند - 7 - شخص حقوقی که بخشی از سهام یا سرمایه آن بی واسطه و یا باواسطه ( تا دو سطح ) متعلق به موسسه اعتباری است ، به گونه ای که موسسه اعتباری قادر به تعیین حداقل یک عضو هیات مدیره در آن شخص حقوقی باشد .
بند - 8 - شخص حقوقی که اشخاص مرتبط موضوع بند های ۱ تا ۴ فوق ، دارای مناصب مدیریتی ( عضو هیات مدیره و هیات عامل ، مدیرعامل و قائم مقام مدیرعامل ) در آن شخص حقوقی باشند .
بند - 9 - شخص حقوقی که به همراه موسسه اعتباری ، بخشی از سهام یا سرمایه آن ها تحت تملک شخص حقوقی دیگری است ، به گونه ای که شخص حقوقی اخیرالذکر قادر به تعیین حداقل یک عضو هیات مدیره در موسسه اعتباری و شخص حقوقی مذکور باشد .

ماده - 4 - تعیین حدود :

بند - 4-1 - حد فردی : نسبت مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته موسسه اعتباری به خالص تسهیلات و تعهدات به هر شخص مرتبط نباید کمتر از ۷۰ برابر باشد . به عبارت دیگر حداکثر خالص تسهیلات و تعهدات به هر شخص مرتبط نباید از 43/1% مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته موسسه اعتباری تجاوز نماید . 70<= خالص تسهیلات و تعهدات به هر شخص مرتبط / مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته

تبصره - 1 - در محاسبه حد فردی اشخاص حقوقی موضوع ردیف 7 بند -6-3 ماده 3، قیمت تمام شده سهام این اشخاص در جمع خالص تسهیلات و تعهدات اشخاص مذکور منظور میگردد .
تبصره - 2 - حد فردی تسهیلات و تعهدات به هر یک از اشخاص مرتبط موضوع این آیین نامه ، از جمع خالص تسهیلات و تعهدات وی به موسسه اعتباری حاصل میشود ، لیکن تعهدات هر شخص پس از اعمال ضرایب تبدیل مندرج در بند 2-5 آیین نامه کفایت سرمایه ، در جمع مذکور ملحوظ میشود .
تبصره - 3 - حد فردی مندرج در این ماده برای اشخاص حقیقی جزء 4 بند 6-3 ( اشخاص حقوقی و شرکت های متعلق به آن ها ) 75%( هفتاد و پنج صدم درصد ) خواهد بود .

بند - 4-2 - حد جمعی : نسبت مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته موسسه اعتباری به مجموع خالص تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط نباید کمتر از ۴ برابر باشد . به عبارت دیگر حداکثر خالص مجموع تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط نباید از ۲۵ ٪ مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته موسسه اعتباری تجاوز نماید . 4<= خالص مجموع تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط / مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته
بند - 4-3 - هرگونه تسهیلاتی که موسسه اعتباری به اشخاص ردیف ۱ بند ۶ -۳ ماده ۳ اعطا مینماید ( نظیر مسکن ، ضروری ، اضطراری و ...)، در حدود فردی و جمعی منظور میگردد .

ماده - 5 - رویه یکسان :

بند - 5-1 - نرخ سود و کارمزد ، مدت زمان بازپرداخت ، دوره تنفس ، وثایق دریافتی ، انواع وجه التزام و سایر شرایط مربوط به تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط به استثناء موارد مذکور در بند ۳ -۴ باید مطابق با رویه معمول در خصوص سایر مشتریان موسسه اعتباری ( اشخاص غیر مرتبط ) باشد .
بند - 5-2 - تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط باید قبلا به تصویب هیات مدیره موسسه اعتباری برسد .
بند - 5-3 - هیات مدیره موسسه اعتباری م ی تواند اختیار تصمیم گیری در خصوص تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط ، با مبالغ کمتر از یک میلیارد ( ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ) ریال را به سایر مراجع ذ ذی ربط موسسه اعتباری تفویض نماید . استفاده از اختیارات این بند ، به موجب دستورالعملی خواهد بود که در آن به مواردی نظیر ؛ ساز و کار مربوط به تصویب و اعطا تسهیلات و ایجاد تعهدات ، شرایط احراز مراجع تصمیم گیری ، شرایط اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات و مدت تفویض اختیار ، اشاره شده باشد . دستورالعمل مذکور باید به تصویب هیات مدیره موسسه اعتباری برسد .

تبصره - 1 - بانک مرکزی میتواند در صورت لزوم ، اقدام به تغییر سقف مذکور در بند 3-5 این ماده نماید .
تبصره - 2 - واحد حسابرسی داخلی موسسه اعتباری موظف است هر شش ماه یک بار گزارشی از عملکرد تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط ( مشتمل بر میزان و صحت آن )، موضوع بند 3-5 این ماده را به هیات مدیره موسسه اعتباری گزارش نماید .

بند - 5-4 - جلسات تصمیم گیری هیات مدیره و سایر مراجع ذ ذی ربط مذکور در بند 3-5 این ماده ، برای اعطا / ایجاد تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط باید بدون حضور اشخاص مرتبط ذی نفع آن تسهیلات و تعهدات ، برگزار شود .
بند - 5-5 - موسسات اعتباری علاوه بر موارد فوق ملزم به رعایت مفاد ماده ۱۲۹ قانون تجارت نیز میباشند .

ماده - 6 - نحوه نظارت داخلی :

بند - 6-1 - هیات مدیره موسسه اعتباری موظف است ظرف مدت یک ماه پس از ابلاغ این آیین نامه ، واحد سازمانی ذی ربط برای اجرایی کردن آن ( ترجیحا واحد حسابرسی داخلی ) را تعیین نموده و مراتب را نیز به بانک مرکزی اعلام نماید . واحد سازمانی مذکور باید نسبت به جمع آوری اطلاعات اشخاص مرتبط موضوع ردیف های ۱ تا ۹ بند ۶ -۳ ماده ۳ این آیین نامه اقدام نماید .
بند - 6-2 - واحد سازمانی موضوع بند ۱- ۶، موظف است اطلاعات موضوع بند ۱ - ۶ این ماده را به کلیه شعب ، واحد های اعتباری و سایر مراجع ذ ذی ربط موسسه اعتباری جهت اجرا ، ابلاغ نماید .
بند - 6-3 - شعب ، واحد های اعتباری یا سایر مراجع ذ ذی ربط موسسه اعتباری موظف هستند به محض اعطای تسهیلات به / یا ایجاد تعهدات برای هر یک از اشخاص مرتبط موضوع بند ۶ -۳ ماده ۳ این آیین نامه ، نسبت به ارسال اطلاعات آن به واحد سازمانی موضوع بند ۱-۶ اقدام نمایند .
بند - 6-4 - واحد سازمانی موضوع بند ۱- ۶ موظف است ظرف مدت زمانی سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه ، اقدام به ایجاد یک بانک اطلاعاتی حاوی اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط به صورت تجمعی و به تفکیک هر یک از آن ها نماید .
بند - 6-5 - واحد سازمانی موضوع بند ۱ -۶ موظف به کنترل و حصول اطمینان از صحت عملیات موسسه اعتباری در راستای اجرایی کردن مفاد این آیین نامه میباشد .

ماده - 7 - گزارش دهی :

بند - 7-1 - موسسه اعتباری مکلف است فهرست اشخاص مرتبط ( موضوع بند های ۱ تا ۹ ردیف ۶ -۳) و نوع ارتباط و نسبت آن ها با موسسه اعتباری را پس از طی دوره گذار و در هر بار تغییر برای بانک مرکزی ارسال نماید .
بند - 7-2 - موسسه اعتباری موظف است در اجرای مفاد این آیین نامه ، نسبت به تدوین دستورالعمل اجرایی داخلی مشتمل بر واحد یا واحد های سازمانی مسئول انجام کار ، روش های انجام کار ، نحوه ارتباط ، تبادل و گردش اطلاعات ما بین واحد های سازمانی و ... اقدام نماید . دستورالعمل اجرایی مذکور باید به تصویب هیات مدیره موسسه اعتباری رسیده و نسخه ایاز آن برای بانک مرکزی ارسال گردد .
بند - 7-3 - موسسه اعتباری موظف است هر سه ماه یک بار اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط را براساس فرمی که بانک مرکزی ارایه خواهد نمود ، تکمیل و به بانک مرکزی ارسال نماید .

تبصره - - - بانک مرکزی میتواند در صورت لزوم مقاطع کوتاه تر از سه ماه را نیز برای گزارش دهی تعیین نماید .

ماده - 8 - افشاء : موسسه اعتباری موظف است در یادداشت های همراه صورت های مالی خود ، اطلاعات مربوط به جزئیات تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط را به صورتی که بند مجزا ، افشاء نماید .
ماده - 9 - مجازات :

بند - 9-1 - تخلف از حد فردی مقرر در ماده ۴ این آیین نامه ، موجب اعمال مجازات های انتظامی موضوع ماده ۴۴ قانون پولی و بانکی کشور میشود .
بند - 9-2 - موسسه اعتباری که از حد جمعی مقرر در ماده ۴ این آیین نامه تجاوز نموده باشد به استناد بند ۵ از ماده ۱۴ و ماده ۴۳ قانون پولی و بانکی کشور مکلف به پرداخت مبلغی معادل ۱۲ ٪ در سال نسبت به مبلغ مورد تخلف میباشد . مبلغ مذکور هر سه ماه توسط بانک مرکزی محاسبه و از حساب موسسه اعتباری متخلف نزد بانک مرکزی ، برداشت میگردد . در صورت لزوم ، رویه مربوط به برداشت مبلغ مذکور از حساب بانک متخلف به تصویب بانک مرکزی می رسد .
بند - 9-3 - موسسات اعتباری موظف به رعایت کامل این آیین نامه میباشند . هیات انتظامی بانک ها موضوع ماده ۴۴ قانون پولی و بانکی کشور به پیشنهاد بانک مرکزی میتواند موسسه اعتباری را که از اجرای کامل این آیین نامه خودداری کرده یا نسبت به ارسال اطلاعات ناقص یا اشتباه اقدام کرده باشد برحسب میزان و یا اصرار بر ادامه تخلف ، به طور موقت یا دایم از انجام بعضی امور بانکی منع نماید .

ماده - 10 - دوره گذار : موسسه اعتباری موظف است ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه ، وضعیت خود را با مفاد آن و حدود مذکور در ماده ۴ تطبیق دهد .
ماده - 11 - گزارش به شورای پول و اعتبار : بانک مرکزی موظف است یک سال پس از دوره گذار و سپس در مقاطع زمانی یک ساله ، گزارش عملکرد موسسات اعتباری در خصوص اجرای این آیین نامه را به شورای پول و اعتبار ارایه نماید .
ماده - 12 - مقررات منسوخ : ” آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط “ موضوع مصوبه مورخ ۲۵ /۱۱/ ۱۳۸۲ شورای پول و اعتبار پس از دوره گذار منسوخ میشود . این آیین نامه د ر ۱۲ ماده و ۸ تبصره د ریکهزار و یک صد و هجدهمین جلسه مورخ ۲۷ /۷/۱۳۸۹ به تصویب شورای پول و اعتبار رسید و پس از دوره گذار ، لازم الاجرا است .